Strategiebrief Vermogensbeheer oktober 2023

“It’s not always easy being finance minister in a country that loves public spending,” Bruno le Maire

Publicatiedatum 6 oktober 2023

rendementsontwikkeling Optimale Mix — Bron: Optimix/Bloomberg

Nadat we meteorologisch en ook qua weer al langzaamaan afscheid hadden genomen van de zomer, is ook het traditioneel saaie derde beurskwartaal ten einde. Aan het begin van de zomer voorzagen wij zwakke maanden op de financiële markten en zo geschiedde. Aandelen daalden wereldwijd met 0,3% en een mandje Nederlandse staatsobligaties noteerde 4,2% lager dan aan het begin van het kwartaal.

Het vlaggenschip van de door ons beheerde portefeuilles, de Optimale Mix, was hier niet immuun voor en leverde 1,2% in, het jaarrendement komt daarmee op 4,0%, zie Grafiek 1.

In het vervolg van deze Strategiebrief bespreken wij de meest opvallende ontwikkelingen in het achterliggende kwartaal en blikken we vooruit op de komende maanden. Ligt er een eindejaarsrally in het verschiet of is voorzichtigheid geboden?

rendementen beleggingsraadmeters over de eerste negen maanden van 2023

Nieuws en cijfers

Renteverhogingen zijn sinds vorig jaar niets nieuws onder de zon. De Amerikaanse centrale bank, de Federal Reserve, verhoogde haar beleidsrente in juli voor de elfde keer deze rentecyclus, tot een bandbreedte van 5,25-5,50%. De Europese centrale bank (ECB) liep in op de Federal Reserve, door haar beleidsrente in het achterliggende kwartaal twee keer te verhogen. Daarmee komt het aantal renteverhogingen dat de ECB doorvoerde sinds juli 2022 op tien en haar tarief op 4,0%.

Dat is het hoogste renteniveau ooit in het bestaan van de ECB en sinds we de euro als wettig betaalmiddel hebben. De renteverhogingen door centrale banken zorgen voor hogere rentes op korte leningen, de zogenaamde geldmarkt. Tot nu toe stegen de rentes voor langere looptijden, de kapitaalmarkt, een stuk minder hard. Afgelopen kwartaal liepen evenwel ook de rentes op langere looptijden op. Beleggers deden obligaties van de hand, waardoor de koersen daalden en de aanvangsrendementen stegen.

Zo steeg het aanvangsrendement op een Nederlandse staatsobligatie met een looptijd van tien jaar van 2,74% naar 3,18%. In Tabel 1 is te zien dat het rendement op een mandje Nederlandse staatsobligaties dit jaar onder nul dook door deze ontwikkeling. Ook de rendementen op andere vooraanstaande beleggingsgraadmeters zijn weergegeven in Tabel 1.

Naast de renteontwikkeling is de stijging van de olieprijs noemenswaardig. Stond deze ten tijde van onze vorige kwartaaleditie van de Strategiebrief nog dik in de min, na een stijging van 31%!, gemeten in euro, staat een vat ruwe Brent olie dik in de plus. Onze belegging in olieaandelen profiteerde mee en steeg met 15%. De olieprijsontwikkeling kan niet los gezien worden van de rentestijgingen in het afgelopen kwartaal, daarover later in deze Strategiebrief meer.

Inflatie volgt de ontwikkeling van olieprijs — Bron: Bloomberg

Waarom liep de kapitaalmarktrente op?

Het besef dat de rente voor een langere tijd op het huidige niveau kan blijven, daalde de afgelopen maanden in bij beleggers. Centrale bankiers hintten erop dat zij de rente voorlopig niet verlagen en verdere verhogingen niet uitsluiten. De reden voor deze ‘havikachtige’ toon is dat de inflatie weliswaar daalt, maar nog steeds boven de gewenste 2% zit. In de Verenigde Staten kwam de favoriete inflatiemaatstaf van de Federal Reserve in september op 3,9% uit, het laagste niveau sinds september 2021.

In de eurozone daalde de inflatie naar 4,3%. De gestegen olieprijs maakt centrale bankiers en beleggers echter beducht voor het weer oplopen van de inflatie. Ondanks het feit dat de westerse economieën steeds minder olie-intensief zijn is de olieprijs nog steeds van groot belang voor de inflatieontwikkeling, zoals te zien is in Grafiek 2. De olieprijs zal de komende maanden dus weer bijdragen aan een hogere inflatie.

Naast de olieprijs is er nog een belangrijke factor die voor inflatoire druk zorgt. Zowel in de Verenigde Staten als in de eurozone kwam de gemiddelde loongroei recent uit op 4,3% (jaar-op-jaar gemeten). Met een dergelijke loonontwikkeling is het, bij gelijkblijvende arbeidsproductiviteit en ondernemingen die er in slagen prijsverhogingen door te voeren, lastig op 2% inflatie uit te komen. De stakingen bij de grote drie Amerikaanse autofabrikanten laten zien dat de loongolf nog niet ten einde is. Bovendien zal de vergrijzing naar onze mening voor een structureel hogere loongroei zorgen dan het afgelopen decennium het geval was.

Tot slot speelt het uitgavenpatroon van overheden een rol in de stijging van de kapitaalmarktrente. Ondernemers en particulieren beginnen de hogere rente steeds meer te voelen, maar overheden lijken te leven alsof ze zich nog in het gratis geld tijdperk bevinden.

Uit Italië en Frankrijk kwamen berichten dat de overheidsuitgaven komend jaar zullen stijgen, waardoor het begrotingstekort toeneemt. In Italië zou het tekort op de staatsbegroting op 4,3% uitkomen, in Frankrijk op 4,4%. Vanaf 2027 zal Frankrijk voldoen aan de 3% norm die in het verdrag van Maastricht staat vermeld; bien sûr!

Ook in de Verenigde Staten leeft de overheid op de pof. Als de Republikeinen en Democraten weer rollend door het parlement gaan, kan de Amerikaanse overheid zelfs tijdelijk de deuren moeten sluiten (shutdown). De obligatie-opkoperij door centrale banken stut de kapitaalmarktrente niet langer, waardoor deze oploopt bij (projecties van) een hogere leenbehoefte van overheden.

Bron: National Federation of Independent Business

De komende maanden

Al vaker hebben wij betoogd dat de effecten van monetair beleid met een vertraging doorwerken op de economie en op (beursgenoteerde) ondernemingen. Kleinere ondernemers worden hier als eerste mee geconfronteerd. In Grafiek 3 is te zien hoe de gemiddelde rentepercentages, die kleinere bedrijven in de Verenigde Staten betalen voor kortlopende leningen, zijn gestegen.

De komende maanden zullen steeds meer eerder afgesloten leningen afgelost moeten worden en tegen een hogere rentelast geherfinancierd worden. De hogere rentelasten bijten in de winstmarge van ondernemers, evenals de gestegen loonkosten. Hierdoor blijft minder winst over om te herinvesteren in de onderneming. Als we over het komende kwartaal heen kijken naar volgend jaar, dan lijkt een afnemende economische groei en een behoudend ingerichte portefeuille ons passend. Echter, traditioneel beleven aandelenmarkten een eindejaarsrally, zien wij die voor ons? Als de koersdalingen van de laatste weken doorzetten, zitten wij op het vinkentouw om de aandelenweging tijdelijk/tactisch te verhogen.

Een sluiting van overheidsdiensten in de Verenigde Staten is ternauwernood voorkomen. Er is nu een akkoord voor 45 dagen overheidsfinanciering, dus een lange termijn oplossing is er niet gevonden. Het politieke steekspel tussen Democraten en Republikeinen heeft ervoor gezorgd dat de steun aan Oekraïne is gepauzeerd, dus de gevolgen strekken ver buiten de landgrenzen. Een aanleiding voor een schrikreactie op de beurs zou het opnieuw oplaaien van de onrust en het daadwerkelijk stilvallen van overheidsinstanties in de Verenigde Staten zijn.

Vaak zijn dergelijke dalingen van korte duur en herstellen koersen in de daaropvolgende maanden. Wij azen weliswaar op een koopkans maar zijn ons gelijktijdig bewust van de langere termijn effecten van het restrictieve monetaire beleid. Zoals u van ons gewend bent wegen wij tactische beleggingskansen op de korte termijn af tegen het strategische lange termijn perspectief!

Ontwikkelingen Optimix Vermogensbeheer

Wereldwijd daalden aandelenmarkten in september met 1%. In het land van de rijzende zon stegen de aandelenkoersen echter wel. Op het gebied van rentebeleid is Japan een vreemde eend in de bijt. De Japanse centrale bank besloot ook afgelopen maand haar beleidstarief onveranderd te laten. De afwijkende koers van de Bank of Japan heeft wel geleid tot een forse waardevermindering van de Japanse yen ten opzichte van de euro en de dollar.

Japanse exporteurs varen er echter wel bij. Japanse aandelen zijn aantrekkelijk gewaardeerd op basis van de verwachte winsten het komende jaar (15x tegenover 17x voor de wereldwijde aandelenindex). Bovendien is zowel de omzet- als winstverwachting voor Japanse aandelen voor komend jaar beter dan die voor Amerikaanse aandelen. Onze belegging in Japanse aandelen, Amundi Core MSCI Japan UCITS ETF, steeg met 2% gemeten in euro.

Lees meer

Overzicht laatste Strategiebrieven Vermogensbeheer en archief.

Handelsbanken Dienstenwijzer Beleggingsdiensten

We willen u graag informeren over onze beleggingsdienstverlening, onze werkwijze en de kosten die hieraan verbonden zijn. Lees meer in de

Dienstenwijzer Beleggingsdiensten (pdf)

Risico's van beleggen

Beleggen brengt risico's met zich mee. U kunt uw inleg verliezen. De waarde van uw beleggingen hangt ook af van de ontwikkelingen op de financiële markten. De resultaten die in het verleden zijn behaald, bieden geen garantie voor de toekomst.

Loop geen onnodig risico. Voordat u begint met beleggen, is het belangrijk dat u op de hoogte bent van de kenmerken van elk product. Meer informatie over de risico’s vindt u in de voorwaarden die horen bij de dienstverlening die u kiest.

Optimix Vermogensbeheer NV is een 100% dochteronderneming van Svenska Handelsbanken AB (publ) en is gevestigd aan de Johannes Vermeerstraat 14, 1071 DR te Amsterdam. Optimix Opent in een nieuw venster is actief als beheerder van beleggingsinstellingen en biedt beleggingsdiensten en -producten aan. Optimix heeft een zelfstandige AIFM-vergunning, staat ingeschreven in het register van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) en staat onder toezicht van AFM en DNB.