Strategiebrief Vermogensbeheer - december 2023

“A great business at a fair price is superior to a fair business at a great price." - Charlie Munger

Publicatiedatum 11 december 2023

Grafiek 1: Feeststemming op de financiële markten (rendementen november 2023) — Bron: Bloomberg

Afgaande op de beursstemming in de afgelopen maand zijn de feestdagen al begonnen. Op de financiële markten werd flink gestrooid met rendementen. In Grafiek 1 is te zien dat zowel aandelen als obligaties stegen. Uitzondering was de al het hele jaar in zwaar weer verkerende Chinese aandelenmarkt. De vastgoedcrisis en bedrukte stemming bij consumenten houdt daar maar aan. De voedingsbodem voor de mooie maandrendementen in de rest van de wereld bevatte meerdere meststoffen. De belangrijkste was – na de fikse rentestijging in oktober – een rentedaling.

Hints van centrale bankiers en lager dan verwachte inflatiecijfers lokten beleggers in obligaties. Hierdoor daalde de kapitaalmarktrente en dat was een stimulans voor de aandelenmarkten. Voorts nam het risico op verdere escalatie van de oorlog in het Midden-Oosten af. Dit tezamen met een recordhoeveelheid opgepompte olie in de Verenigde Staten zorgde voor een daling van de olieprijs. Gedurende de maand kwamen macro-economische indicatoren, zoals de consumentenbestedingen, goed door. De verwachting dat de Federal Reserve begin volgend jaar haar beleidsrente zal verlagen, zette de dollar onder druk ten opzichte van de euro.

De vooruitziende blik van de beurs bespeurt overigens geen ‘nexit’ dreiging na de Tweede Kamer verkiezingen. De nationale verkiezingen hebben geen directe invloed op ons beleggingsbeleid, dat wereldwijd gericht is. Wel kunnen de plannen van een nieuwe regering voor fiscale veranderingen zorgen, daarom volgen wij de ontwikkelingen met veel interesse. Ook biedt de verkiezingsuitslag een haakje om stil te staan bij het grondwettelijk hof en duurzaam beleggen.

Duurzaam huishoudboekje

Eén van de grote winnaars van de Tweede Kamer verkiezingen was Nieuw Sociaal Contract van Pieter Omtzigt. Hij pleit voor een grondwettelijk hof om de regeringsbesluiten te toetsen aan de grondwet. In Duitsland hebben ze al een het grondwettelijk hof, het Bundesverfassungsgericht in Karlsruhe. Wij zijn geen juristen, noch doet het gebouw van het Duitse grondwettelijk hof (zie afbeelding hieronder) of de rechters ons hart sneller kloppen, maar de besluiten van het hof kunnen verstrekkende economische gevolgen hebben.

In november floot het Bundesverfassungsgericht de Duitse stoplichtcoalitie onder leiding van kanselier Scholz terug. De regering had een deel van de onbestede coronakredieten uit 2021 overgeheveld naar investeringen voor klimaatdoeleinden. Bovendien had het geld in 2021 geleend moeten zijn en ook dat was niet gebeurd. Duitsland kent een zogenaamde schuldenrem (Schuldenbremse), waardoor de overheid alleen in tijden van crisis het begrotingstekort kan vergroten. In ‘normale’ tijden mag het tekort maximaal 0,35% van het bruto binnenlandsproduct bedragen. De Duitse regering had 60 miljard euro toegezegd aan diverse verduurzamingsinvesteringen, deze zijn nu dus ongedekt. De zaak was overigens aangespannen door oppositiepartij CDU-CSU.

In Duitsland gaan geluiden op dat de Schuldenbremse niet meer van deze tijd is. We staan voor grote investeringsuitdagingen voor verduurzaming. Overheden zijn onontbeerlijk voor de transitie naar een duurzamere wereld. De gestegen kapitaalmarktrente maakt burgers en bedrijven terughoudender om te verduurzamen. Onlangs lazen wij een interessant rapport van de Franse economen Jean Pisani-Ferry en Selma Mahfouz aan president Macron over de economische gevolgen van klimaatmaatregelen. Dit rapport gaat specifiek over Frankrijk, maar het beeld in andere landen is vergelijkbaar. De lagere inkomensgroepen hebben een lagere CO2 voetafdruk dan de hogere inkomensgroepen. Het laagste deciel stoot slechts een derde van de CO2 uit van het hoogste deciel. Vervolgens kijken de onderzoekers wat enkele verduurzamingsmaatregelen betekenen voor het huishoudboekje.

De impact is het grootste voor de onderste helft van de samenleving. Voor de middeninkomens vergen maatregelen aan de woning (isolatie, dubbel glas, zonnepanelen en dergelijke) 82% van het besteedbaar inkomen in een jaar, een warmtepomp 44% en de aanschaf van een elektrische auto (een ‘ middenklasser‘ van 35000 euro) 120%. Bij een afschrijving in 25 jaar voor de woningmaatregelen en 16 jaar voor de auto komt dat op 13% van het besteedbaar inkomen per jaar. Voor de twee laagste inkomensdecielen gaat het om 22% van het jaarinkomen. Dit terwijl de manier van leven er (op korte termijn) niet door verandert.

Daarom is het ongelooflijk moeilijk om draagvlak te creëren voor de klimaatmaatregelen, zie de recente verkiezingsuitslag in eigen land. Uitspraken dat nu niets doen tot veel hogere kosten leidt in de toekomst, spreken niet aan. Het is daarom zaak mensen bij de hand te nemen en daarvoor zijn overheidsbestedingen nodig. Een overheid is er om maatregelen te nemen die individueel niet lonen, maar voor de maatschappij als geheel voordeel opleveren.

Dat de weg naar verduurzaming vol hobbels en kuilen zit, zien we ook terug bij beurgenoteerde ondernemingen die zich richten op verduurzaming. Ondanks de feestmaand november, waarin een mandje aandelen dat zich richt op duurzame energie met 7,7% steeg, is dit jaar bepaald geen pretje. Hetzelfde mandje staat dit jaar 23% in de min. De hogere kapitaalmarktrente speelt investeringen in verduurzaming parten. Stabilisatie aan het rentefront is dan ook welkom. In Grafiek 2 is te zien dat de wereldwijde schone energie index over een periode van tien jaar beter presteert dan de brede markt, maar dat dat met vallen en opstaan gaat.

Wij zijn ervan overtuigd dat verduurzaming nog steeds een lange termijn beleggingsthema is dat een plek in onze portefeuilles verdient. Echter, net zoals de verduurzaming voor huishoudens en ondernemingen niet in een rechte lijn gaat, zal ook de beurskoers aan schommelingen onderhevig zijn. Bovendien zal schaarste aan grondstoffen en arbeid voor inflatoire druk zorgen.

Grondwettelijk hof of niet, wij wensen ook een nieuwe Nederlandse regering veel wijsheid toe bij het nemen van klimaatmaatregelen. De uitdagingen voor een duurzame wereld kunnen niet alleen op de schouders van burgers en bedrijven rusten. Op wereldwijd vlak zal de klimaattop in Dubai, die van 30 november tot 12 december duurt, de kaders moeten schetsen.

Ontwikkelingen Optimix Vermogensbeheer

In november presteerden rentegevoelige beleggingen uitstekend. Kleine en middelgrote beursgenoteerde ondernemingen zijn rentegevoeliger dan de brede markt. De rentedaling in de afgelopen maand zorgde zodoende voor mooie rendementen op de small cap posities in portefeuille. Add Value Fund steeg met 12% en Montanaro Better World Fund steeg met 10%. Vorige maand nog breidden wij onze belangen in Add Value Fund uit.

Het fonds van Montanaro belegt in ondernemingen die zich actief bezighouden met verduurzaming. De weg naar een duurzame wereld is er eentje met hobbels en kuilen. Beleggen doen wij echter voor de lange termijn en daarin zijn investeringen in verduurzaming onontkoombaar, daarom hebben wij alle vertrouwen in de duurzame beleggingen in uw portefeuille!

Lees meer

Overzicht laatste Strategiebrieven Vermogensbeheer en archief.

Handelsbanken Dienstenwijzer Beleggingsdiensten

We willen u graag informeren over onze beleggingsdienstverlening, onze werkwijze en de kosten die hieraan verbonden zijn. Lees meer in de

Dienstenwijzer Beleggingsdiensten (pdf)

Risico's van beleggen

Beleggen brengt risico's met zich mee. U kunt uw inleg verliezen. De waarde van uw beleggingen hangt ook af van de ontwikkelingen op de financiële markten. De resultaten die in het verleden zijn behaald, bieden geen garantie voor de toekomst.

Loop geen onnodig risico. Voordat u begint met beleggen, is het belangrijk dat u op de hoogte bent van de kenmerken van elk product. Meer informatie over de risico’s vindt u in de voorwaarden die horen bij de dienstverlening die u kiest.

Optimix Vermogensbeheer NV is een 100% dochteronderneming van Svenska Handelsbanken AB (publ) en is gevestigd aan de Johannes Vermeerstraat 14, 1071 DR te Amsterdam. Optimix Opent in een nieuw venster is actief als beheerder van beleggingsinstellingen en biedt beleggingsdiensten en -producten aan. Optimix heeft een zelfstandige AIFM-vergunning, staat ingeschreven in het register van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) en staat onder toezicht van AFM en DNB.