Een oplaaiende energiecrisis, bezorgdheid over corona(varianten) en aanhoudende problemen in de productie- en transportketen zorgen voor onzekerheid op de markt. Daar tegenover staat dat in veel ontwikkelde economieën coronabeperkingen worden afgeschaald, en daardoor de dienstensector wat adem krijgt. De macro-economen van Handelsbanken denken dat gezinsconsumptie het belangrijkste is voor economische groei, omdat de industriële productie is vertraagd. Stijgende vraag heeft echter geleid tot schaarste aan de aanbodzijde, en het zal nog een tijdje duren voordat vraag en aanbod in evenwicht zijn.
Bovenop de problemen aan de aanbodzijde, komen nog eens de bezorgdheid over inflatie en een energiecrisis. Is er een oplossing voor deze giftige mix? In dit artikel geven de macro-economen van Handelsbanken hun visie.
De pandemiegolf wordt kleiner
Het is niet het einde van COVID-19, maar in veel ontwikkelde economieën zien we dat de explosieve verspreiding van de ziekte een halt is toegeroepen door effectieve vaccins. De afgelopen maanden zagen we dat maatschappelijke beperkingen op grote schaal werden opgeheven. Vooral voor de dienstensector was dit een positieve impuls. Het algemene gevoel over de economie is positief, al staat de gezondheidszorg nog steeds onder druk. In Nederland neemt het aantal besmettingen weer toe, met als gevolg de herinvoering van een aantal beperkingen.
Ondanks alle onzekerheid over COVID-19 en bijbehorende beperkingen, is onze visie dat het economisch herstel zal doorzetten. We denken dat het wereldwijde BBP in 2022 met 4,6% zal groeien en in 2023 met 3,7%. Vooral de opkomende markten houden hogere groei tegen op de korte termijn. Ook in een situatie dat de rente stijgt, verwachten we gunstige financiële omstandigheden voor de komende jaren.
De nasleep kan van langere duur zijn
Hoewel het aantal containers dat wereldwijd wordt vervoerd weer toeneemt, kan de groeiende vraag niet worden bijgehouden. In veel landen blijft de levertijd van goederen toenemen. Dit gaat hand in hand met hogere vrachttarieven. Langere levertijden en hogere prijzen geven aan dat de vraag naar goederen hoger is dan uit de handelsstatistieken blijkt.
Hoe lost dit probleem zich op? Tijd. Voorraden van bedrijven zijn tijdens de pandemie geslonken, en nu zien we de voorraadinvesteringen toenemen om deze gaten weer op te vullen.
Werkloosheid terug naar niveau voor corona
Naarmate samenlevingen weer opengaan, groeit het herstel van de dienstensector. Maar met een sterk economisch herstel en dalende werkloosheid, groet het tekort aan arbeidskrachten. Tot nu toe is dat tekort niet op een bijzonder hoog niveau.
Waar staan we in de conjunctuurcyclus? Dat is nog te vroeg om te zeggen, omdat de coronamaatregelen nog niet zijn opgeheven. Daarbij is het lastig in te schatten of diegenen die werkloos werden tijdens de pandemie, ook weer kunnen werken in de toekomst. Of hoe snel bedrijven in staat zullen zijn om personeel weer in dienst te nemen.
In de eurozone is de werkloosheid tijdens de pandemie niet veel gestegen als gevolg van ondersteuning vanuit de overheid. We verwachten dat de werkloosheid binnen afzienbare tijd weer op het niveau zit van voor corona.
Matige kerninflatie, maar driedubbele dreiging ligt op de loer
De inflatie schiet op veel plekken omhoog, voornamelijk als gevolg van hogere energieprijzen en coronagerelateerde factoren. In zowel de VS als de eurozone overschrijdt de inflatie de gewenste hoogte.
Maken de centrale banken zich zorgen? Waarschijnlijk slechts tot op zekere hoogte. De markt verwacht dat de energieprijzen in het komende jaar weer dalen, wat resulteert in een lagere inflatie. Zelfs als de hoge grondstofprijzen aanhouden (wat we niet verwachten), denken we dat de inflatie gaat dalen.
We zien echter drie mogelijke bedreigingen voor de inflatie:
- als de arbeidsmarkt oververhit raakt door een blijvend hoge vraag naar goederen en diensten;
- als de energieprijzen blijven stijgen;
- als de wereldwijde productie- en transportketen verstoord blijft.
Rente
De rentevolatiliteit is aanzienlijk toegenomen de laatste tijd. Deels weerspiegelt dit toenemende zorgen over inflatie, die volgde op de stijging van de energieprijzen tijdens de herfst.
We voorzien dat het economisch beleid vanaf nu steeds minder expansief wordt. De fiscale steun moet sterk blijven, de rentes laag en de balansen van de centrale banken groot. Maar de trend is helder: rentestanden hebben de laagste niveaus bereikt en de centrale banken zijn begonnen of zijn van plan de crisismaatregelen af te bouwen. Wij verwachten dat de nominale rentes op de lange termijn hierdoor langzaam zullen stijgen.
Conclusie
De economische risico’s van corona zijn de laatste tijd afgenomen. De kortetermijnrisico's zijn verschoven naar de productie- en transportketen en de inflatie. De wereldwijde logistieke verstoringen zijn veelzijdig en complex, en het is daardoor buitengewoon moeilijk in te schatten hoe lang dit nog gaat duren.
Moeten de centrale banken de rente verhogen als reactie op de inflatie, die veroorzaakt is in de productie- en transportketen? Wij denken van niet, omdat ook de snel stijgende vraag naar producten en grondstoffen de inflatie heeft aangewakkerd. En als de inflatie nog meer toeneemt, kunnen centrale banken gedwongen worden om de rente te verhogen, wat uiteindelijk zal leiden tot minder vraag. We kunnen niet uitsluiten dat inflatieverwachtingen zullen worden beïnvloed door de huidige inflatiestijging, ook al wordt deze als tijdelijk beschouwd.
De communicatie en transparantie van centrale banken zullen essentieel zijn om de geloofwaardigheid te behouden en de risico’s te verminderen van de toegenomen volatiliteit en zorgen in de markt.
Renteontwikkelingen en het opkopen van activa door centrale banken beïnvloeden de aandelenprijzen. Op dezelfde manier heeft het afbouwen van aandelen invloed op de lange rente en de liquiditeit op de markt. Een onverwachte verandering in de langetermijnrenteverwachtingen vormt, zeker als je kijkt naar de prijsstelling op de markt, een risico voor de toekomst.