Ontwikkelingen en de toekomst van de rentemarkt

Publicatiedatum 16 oktober 2023

Leestijd: 3 minuten

----------------------------------------

Tijdens de afgelopen ECB-vergadering is besloten de beleidsrente opnieuw te verhogen met een kwart procentpunt tot 4,00%. Dit is het hoogste niveau sinds de invoering van de euro in 1999. In de vorige nieuwsbrief meldden we al een reeks van verhogingen van de ECB-rente en werd de verwachting uitgesproken van verdere renteverhogingen. Het is al geruime tijd de marktverwachting dat de rentepiek nadert en dat deze op 4,00% zal liggen. Echter in tegenstelling tot vorige ECB-vergaderingen was het ditmaal onzeker of er daadwerkelijk in september al zou worden verhoogd of pas later in dit jaar.

Het feit dat de ECB ervoor heeft gekozen de verhoging naar 4,00% al in september te laten plaatsvinden, heeft ervoor gezorgd dat de financiële markten vanaf nu geen renteverhogingen meer verwachten. De ECB zelf is hierover minder stellig. Christine Lagarde, President van de ECB, durfde niet aan te geven dat dit de laatste verhoging van de cyclus was. Wat ze wel kon zeggen, was dat de rente nu op een dusdanig niveau zit dat deze een substantiële bijdrage zal gaan leveren aan het bereiken van de inflatiedoelstelling van 2,00%.

Wat opvalt is dat de ECB lijkt te hinten op een langduriger hoog renteniveau, terwijl markten en ook analisten verwachten dat in de loop van volgend jaar de beleidsrente weer zal worden verlaagd. Dit komt met name doordat de economische groei in de Eurozone is gestagneerd, wat een dempend effect op de inflatie zou moeten hebben. De ECB heeft zelf ook de groeiprognoses voor 2023 en 2024 naar beneden bijgesteld. 

Uit bovenstaande grafiek wordt duidelijk wat de marktverwachtingen zijn voor de ECB-rente. Namelijk tot begin 2024 een (zo goed als) gelijkblijvende rente, waarna in de tweede helft van 2024 een verlaging wordt verwacht. Het gaat hier overigens om slechts circa 0,35% renteverlaging in zijn totaliteit over een periode van ruim een jaar, dus dat is geen forse verandering ten opzichte van nu.

De langere rentes – waar de centrale banken doorgaans een minder directe invloed op hebben – zijn de afgelopen weken opgelopen. Bijvoorbeeld de 10-jaars EUR swaprente (een veel gebruikte basisrente voor leningen) staat momenteel rond de 3,50%. Dat is 40 basispunten hoger dan een paar weken geleden en het hoogste niveau sinds 2011. De recente stijging is voor een deel te verklaren door de ontwikkelingen op de Amerikaanse obligatiemarkten.

De Federal Reserve heeft eind september de US Dollar-rente niet verhoogd, zoals ook werd verwacht. Echter werd de deur voor verdere renteverhogingen wel opengezet. Onder andere de 10-jaars Amerikaanse rente liep hierdoor flink op en daarmee werden wereldwijd ook tarieven omhoog getrokken op de rente- en obligatiemarkten.

Wanneer we kijken naar de inflatieverwachting voor komend jaar in de Eurozone, dan wordt er door analisten gemiddeld verwacht dat de inflatie gedurende het jaar zal aflopen van 3,1% in het eerste kwartaal van 2024 naar 2,4% aan het einde van het vierde kwartaal van 2024. Dit is nog steeds iets boven de ECB-doelstelling, maar wel dicht in de buurt. Wat belangrijk gaat zijn in het kader van de inflatie is onder andere de ontwikkeling van de arbeidsmarkten in Europa.

In Duitsland en Frankrijk is de werkloosheid aan het oplopen. Dit kan een verder dempend effect hebben, omdat hogere werkloosheid verdere loongroei in de weg staat en hiermee loongerelateerde inflatie beperkt wordt. Als de arbeidsmarkt verder en sneller verslechtert dan door centrale banken momenteel wordt aangenomen, dan zou dit ertoe kunnen leiden dat de lang aangekondigde recessie er dan toch gaat komen. Dat zou de centrale banken kunnen doen besluiten een eerste renteverlaging door te voeren.